Çalışma ortamında psikolojik taciz olarak da isimlendirilebilen mobbing; işyerinde baskı, taciz, sindirme, kabadayılık ve rahatsızlık verme gibi bir kişi ya da bir grup insan tarafından çalışana veya çalışanlara uygulanan davranışların tümünü kapsar. Biri ya da birileri tarafından mobbinge maruz bırakılan çalışan, rahat çalışamaz hale gelir, görevini eskisi gibi yerine getiremez ve kendini güvende hissedemez.
Mobbing Nasıl Ortaya Çıkar?
Bir çalışana mobbing uygulandığını ortaya koyan bazı belirli davranışlar vardır. Çalışanın mesleki yeterliliklerinin sürekli olarak sorgulanır hale gelmesi, güven problemi yaşandığının sıkça hissettirilmesi, bilerek çalışana verilen sürede tamamlanamayacak görevler verilmesi ve bazı önemli bilgilerin çalışandan saklanılması mobbing yapıldığına işarettir. Bunların haricinde gerekçe olmadan çalışanın görmezden gelinmesi, ekipten dışlanması ve yetkilerinin kısıtlanması da mobbing göstergeleri arasındadır. Kişiye açıkça mobbing uygulandığı zamanlarda hiçbir neden yokken çalışanın yetersiz olduğu vurgulanmaya başlanır, küçük sorunlar büyükmüş gibi lanse edilir ve çalışan, herkesin içinde sık sık utandırılır. Bu davranışlar sadece işveren tarafından değil işletmedeki diğer çalışanlar tarafından da gerçekleştirilebilir. Bu durumda yöneticinin ya da işverenin çalışanları azmettirdiği düşünülebilir. Aksi takdirde bu davranışlara yöneticilerin müdahale etmesi gerekir. Ancak, açıkça yönetici ya da işverenin diğer çalışanları azmettirdiği şekilde gerçekleşen mobbinglerde, mobbinge maruz kalan çalışan, yöneticiye bu sorunlarla ilgili başvurduğu zaman olumsuz bir yanıt alır. Bunun arkasındaki neden de genellikle çalışanı kendi isteğiyle kurumdan uzaklaştırmak, yani istifa ettirmektir. Oysa çalışanın böyle bir şikayetle yöneticisine gitmesi halinde yöneticinin mobbingi ortadan kaldıracak çalışmalar yapması beklenir.
Mobbing Genellikle Kimleri Hedef Alır?
“İşyerinde psikolojik baskı görüyorum” diyen kişiler genellikle kurumdaki en yaratıcı ve yetkin kişiler arasında bulunur. Özellikle bu durum diğer çalışanlar veya yöneticiler tarafından uygulanan her türlü taciz için geçerlidir. Nedeni ise ağırlıklı olarak çalışanın tehditmiş gibi algılanması olur. Bunların yanı sıra, yapılan araştırmalara göre kadınlar, genç ve yaşlı çalışanlar da mobbingin hedefi olma ihtimali yüksek olan kişilerdir.
Mobbingle Karşılaşanların Mutlaka Yapması Gerekenler
Mobbinge uğradığını hisseden kişilerin açık deliller toplamaya dikkat etmesi gerekir. Bunun için;
- Şahit bulabilirler,
- Maaş bordrolarını saklayabilir,
- Kamera kayıtlarına ulaşabilir,
- E-mailleri yedekleyebilir ve işlerle alakalı tüm dökümanları bir araya getirebilir.
Gerekli hallerde tüm bu belgeler delil olarak kullanılabilir ve çalışanın haklılığı ispat edilebilir. Konu yargıya intikal ettiği zaman mobbing davası için bu belgelere ihtiyaç duyulacaktır.
İşyerinde Mobbing ile Karşılaşanların Sahip Olduğu Haklar
Pek çok işveren mobbingi kendine hak görse de aslında buna uğrayan çalışanların bu baskıyı ispat etmesi halinde çok geniş hakları bulunur. Çalışan iş sözleşmesini feshedebilir, ayrımcılık tazminatı isteyebilir ve hatta tazminat talebinde bulunabilir. Ayrıca mobbinge uğrayan kişi, mobbingi yapan kişiyi dava ederek manevi tazminat isteyebilir. Gerektiğinde kötü niyet tazminatı hükümleri de devreye girebilir.
